De provincie Utrecht heeft samen met zes andere provincies en Vewin (Vereniging van waterbedrijven in Nederland) onderzoek laten doen naar het gebruik en de verspreiding van PFAS houdende pesticiden. Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoeks- en adviesbureau CLM en toont aan dat in Utrecht jaarlijks ongeveer 1000 kilo PFAS-pesticiden wordt gebruikt. Dankzij het onderzoek is er een beter beeld van het gebruik, de verspreiding en de risico’s van deze stoffen voor grondwater en bodem.
Het onderzoek is uitgevoerd omdat provincies en drinkwaterbedrijven zich steeds meer zorgen maken over PFAS-vervuilingen en de invloed daarvan op het grondwater. Grondwater is een bron voor drinkwater en vervuiling daarvan bedreigt de geschiktheid voor consumptie. In Utrecht wordt jaarlijks ongeveer 1000 kilo PFAS pesticiden gebruikt. Restanten daarvan komen in het milieu terecht. Het is nog te vroeg om te zeggen of 1000 kilo veel of weinig is. Utrecht scoort aanzienlijk lager dan andere onderzochte provincies.
Naar een schoon milieu
De provincie Utrecht staat voor een veilige leefomgeving, schoon water en een gezonde bodem.
Het aantreffen van de restanten van PFAS-pesticiden in onze bodem benadrukt dat het belangrijk is om deze stoffen structureel terug te dringen. Gewasbeschermingsmiddelen met PFAS zijn sinds de jaren negentig toegelaten, in totaal zijn er 115 middelen op de markt waarin PFAS als werkzame stof is verwerkt of als hulpstof. Uit die middelen kunnen afbraakproducten ontstaan die ook weer een PFAS stof zijn, bijvoorbeeld TFA. De onderzoekers zien vooral de afgelopen drie jaar een toename van het gebruik van PFAS-pesticiden. Ze schrijven over een stijging tot 67 procent.
Het RIVM rapporteerde in 2021 al dat mensen teveel PFAS binnenkrijgen via voedsel en drinkwater. Gedeputeerde Water en Bodem Has Bakker: “We hebben niet voor niets aan dit onderzoek meegewerkt. Wat we nu zien bevestigt de zorg die we al langere tijd hebben. We moeten hier nu iets mee doen. Natuurlijk als provincie zelf, maar we kijken ook naar Europa en de Rijksoverheid om regels aan te scherpen.” In het onderzoek wordt het gebruik van de middelen in Utrecht toegeschreven aan de teelt van hard fruit zoals peren, appels (in mindere mate) en snijmais.
Aanbevelingen uit het onderzoeksrapport
In het onderzoeksrapport staan een aantal aanbevelingen die gericht zijn aan de Rijksoverheid en het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb): de regels voor PFAS-houdende bestrijdingsmiddelen moeten scherper, met onder andere een betere registratie van stoffen op perceel niveau en een stop op het gebruik van PFAS-hulpstoffen. Daarnaast moeten telers meer informatie krijgen over wat er in middelen zit. Dat is bij telers vaak onbekend.
Provincies krijgen ook aanbevelingen mee, onder andere: meer gerichte grond(water)metingen naar PFAS-pesticiden in landbouwgebieden met intensieve teelten en de verankering van grondwaterbescherming in het omgevingsbeleid. Gedeputeerde Bakker: “Het gebruik van PFAS-bestrijdingsmiddelen is de afgelopen jaren sterk toegenomen. We zien ook dat informatie over de impact van het gebruik van deze middelen nog onvolledig is. Ik maak mij zorgen over de gesteldheid van onze bodem en het grondwater. Het is nu zaak de aanbevelingen op te pakken en, samen met de sector, het gebruik van PFAS-bestrijdingsmiddelen terug te dringen.”
Daarnaast is de provincie Utrecht in IPO verband betrokken bij de lobby voor een actieve aanpak van PFAS om verdere verspreiding tegen te gaan. Ook ondersteunt de provincie de lobby van Vewin en de Unie van Waterschappen voor een totaalverbod voor PFAS. Has Bakker: “Er worden miljoenen euro’s uitgegeven aan PFAS-saneringen. Zolang we niets aan de bron doen is het dweilen met de kraan open.”
Vervolg
De komende weken worden de bevindingen van onderzoeksbureau verder bestudeerd. Eind november worden Provinciale Staten geïnformeerd over hoe de provincie Utrecht invulling kan geven aan de aanbevelingen van de onderzoekers.
Voor persinformatie:
jiri.glaap@provincie-utrecht.nl
06 39 63 21 97
