Hoeveel beladen vrachtauto’s zijn in het afgelopen jaar van Limburg naar Noord-Holland gereden? Hoeveel zand is over de weg getransporteerd in ons land? Hoeveel CO2-uitstoot ging gepaard met alle bewegingen van vrachtauto’s, trekkers, opleggers en aanhangwagens? Ritgegevens over de meest uiteenlopende onderwerpen zijn te vinden in de jaarlijkse CBS-publicatie ‘Goederenvervoer over de weg’. Veel partijen putten uit die data. Het onderhoudsschema voor wegen en bruggen van Rijkswaterstaat is er bijvoorbeeld deels op gebaseerd. Verder heeft het CBS de verplichting de data naar het Europese statistiekbureau Eurostat te sturen.
Nieuwe manier van data aanleveren
De belangrijkste bron voor ‘Goederenvervoer over de weg’ zijn de data die transportbedrijven aanleveren. Dat doen ze via de CBS-enquête Wegvervoer. Elk kwartaal wordt een aantal ondernemingen door het CBS benaderd om mee te doen aan de steekproef. ‘Het is onze plicht bedrijven bij dataverzameling zo weinig mogelijk te belasten’, vertelt Wilfred Zentjens, werkzaam binnen de sector Verkeer en vervoer van het CBS. ‘Daarom hebben we samen met TLN gezocht naar een nieuwe manier van data aanleveren’. Bij TLN zijn 4300 transport- en logistiekbedrijven aangesloten volgens Wout van den Heuvel, coördinator team Digitalisering bij de ondernemersorganisatie. ‘Al onze leden zijn bekend met de CBS-enquêtes Wegvervoer. Zij zullen dit zien als een stap vooruit om deelname te vergemakkelijken.’
Open Trip Model
De vernieuwing houdt in dat bedrijven hun data aan het CBS kunnen leveren via het Open Trip Model (OTM) van TLN in plaats van het XML-systeem of de online enquête van het CBS. Van den Heuvel: ‘Wij juichen het toe dat nu een faciliteit wordt gebruikt die in de sector beschikbaar is.’ Zentjens: ‘Het CBS heeft ongeveer tien jaar geleden XML ingevoerd. Hiermee kunnen bedrijven automatisch gegevens vanuit hun database naar het CBS sturen. Dat kost bedrijven minder tijd en levert betrouwbaardere gegevens op dan wanneer ze handmatig online vragenlijsten invullen. Maar de kanttekening is dat XML een specifiek CBS-product is. Bedrijven kunnen het alleen gebruiken om data aan te leveren bij ons. OTM is veel breder in gebruik en wordt gesteund door de branche. Daarom sluit het CBS er graag bij aan.’
Standaard voor informatie delen
Van den Heuvel: ‘OTM is een open IT-standaard waarmee alle partijen in transport en logistiek elektronisch kunnen communiceren met elkaar. Dat doen ze in dezelfde taal. Met OTM kan bijvoorbeeld een transportopdracht worden verzonden. Of een update worden verstuurd wanneer de goederen gelost zijn. Denk ook aan het delen van een rit of zelfs een hele planning.’ OTM bestaat al zeven jaar. Allerlei organisaties – denk aan de Topsector Logistiek, overheden en het CBS – werken eraan dat steeds meer bedrijven OTM gebruiken en dat het uitgroeit tot dé standaard om informatie met elkaar te delen. Zentjens: ‘Vanuit OTM kunnen bedrijven nu bijvoorbeeld aan het CBS laten weten welke goederen ze hebben vervoerd, wat de hoeveelheid was en waar is geladen en gelost. Dat zijn de variabelen waar wij naar vragen in de CBS-enquête Wegvervoer.’
Kwalitatief goede statistieken
Vanaf mei 2025 is de verbetering beschikbaar. Zentjens: ‘Binnen OTM wordt gecommuniceerd via specifieke typen berichten. Het CBS en TLN hebben gewerkt aan een standaardbericht voor de enquête. Nu is er dan de definitieve versie waarvan iedereen gebruik kan maken.’ Van den Heuvel: ‘We zijn gekomen tot iets wat werkbaar is voor zowel het bedrijfsleven als voor het CBS. De bedrijven worden zo weinig mogelijk belast en het CBS ontvangt informatie die toereikend is voor kwalitatief goede statistieken.’
Hergebruik van een investering
Veel bedrijven leveren nog niet volautomatisch data aan voor de CBS-enquêtes Wegvervoer. Ze hebben in de afgelopen jaren niet de overstap gemaakt naar XML. Zentjens: ‘Wij hopen dat meer partijen volautomatisch data gaan leveren nu dit via OTM kan.’ Van den Heuvel: ‘Een bedrijf dat nu een koppeling maakt met het CBS op basis van OTM, kan deze investering hergebruiken voor andere doeleinden. En andersom: als een bedrijf al met OTM werkt, kan het nu eenvoudig ook de CBS-enquête automatiseren.’ Bedrijven die overstappen op volautomatische aanlevering van gegevens bij het CBS hoeven niet langer mee te doen aan de online enquêtes Wegvervoer. Zentjens: ‘Het is dan niet meer nodig informatie over te typen. Dat levert bedrijven tijd op en leidt tot betrouwbaardere data, die op hun beurt weer tot kwalitatief betere statistieken leiden.’
