Na diverse externe consultatierondes met onder andere strategische partners als De Nederlandsche Bank en de ministeries van Buitenlandse Zaken en Economische Zaken is een projectportfolio gestart, aanvullend op de lopende programma’s en het convenant dat eerder al met het ministerie van Buitenlandse Zaken werd overeengekomen. Jaarsma: ‘In goede afstemming met allerlei externe belanghebbenden hebben we een aantal nieuwe projecten en vooronderzoeken geformuleerd. Het gaat dan om projecten en initiatieven die een extra inzet vergen of exploratief van aard zijn. Zo maken we een langere consistente tijdreeks van waardeketen-basisdata en willen we volgend jaar toewerken naar een versnelling van dit raamwerk van economische verwevenheden. Hierdoor kunnen onderzoekers straks niet alleen een langere tijdsperiode beschrijven maar ook sneller inspelen op actuele ontwikkelingen. Daarnaast werken we aan consistentie tussen statistieken, bijvoorbeeld over multinationals, waardoor een betere vergelijkbaarheid ontstaat.’
Knelpunten in ketens in kaart brengen
Volgens Jaarsma is het doel om beter in kaart te kunnen brengen waar knelpunten in nationale en internationale ketens kunnen optreden en welke gevolgen dit kan hebben voor de betrokken bedrijfstakken, werkgelegenheid of regio’s. ‘Actueel zijn bijvoorbeeld de Chinese exportbeperkingen van zeldzame aardmetalen en andere kritieke materialen zoals gallium of germanium. China controleert een groot deel van de winning en verwerking van dergelijke grondstoffen, die essentieel zijn voor bijvoorbeeld de defensie-industrie of het maken van halfgeleiders, batterijen of magneten. Het CBS kan inzichtelijk maken welke bedrijfstakken sterk afhankelijk zijn van een dergelijke import, uit welke landen deze import afkomstig is, wat deze bedrijfstakken kenmerkt én of deze import bestemd is voor de Nederlandse consument of juist voor de exportproductie.’
Kritieke grondstoffen
Specifieke aandacht is er dus voor de afhankelijkheid van kritieke grondstoffen. De Europese Commissie hecht sterk aan leveringszekerheid van dergelijke materialen en een geringere afhankelijkheid van landen als China. Zo zijn halfgeleiders, magneten of batterijen cruciaal voor het functioneren van onze digitale wereld en onontbeerlijk bij het bereiken van de EU-doelstelling om in 2050 volledig circulair en klimaatneutraal te zijn. Jaarsma: ‘Hierbij zoeken we nadrukkelijk de samenwerking met een kennisinstituut zoals TNO door bij te dragen aan het Nederlands Materialen Observatorium (NMO). De informatie en kennis die via dit platform beschikbaar komt, helpt bedrijven en beleidsmakers om leveringsrisico’s te beperken en ketens minder kwetsbaar te maken. Eind september verschijnt een belangrijke CBS-publicatie over kritieke grondstoffen met de laatste inzichten rondom gebruik en verwevenheden’.
Actualiteit
Voorheen deden zich ook wereldwijde crises voor of incidenten die de wereldhandel tijdelijk verstoorden. Jaarsma: ‘Denk aan de financiële crisis in 2008–2009. Maar de snelheid waarmee ontwikkelingen elkaar de laatste jaren opvolgen is ongekend. Nu is er bijvoorbeeld de nieuwe koers van de Amerikaanse regering met betrekking tot de internationale handel en alle gevolgen daarvan. Aangezien we een derde van onze welvaart te danken hebben aan onze export van goederen en diensten is een verstoring niet alleen direct merkbaar in onze collectieve portemonnee. Het heeft ook zijn weerslag op het vertrouwen, het verdienvermogen en de concurrentiekracht van Nederland. En waar het vroeger tussen economen vooral ging over specialisatie, efficiency en lage productiekosten hebben we het nu allemaal over importtarieven, internationale verwevenheden en geopolitieke spanningen’.
Globalisering en waardeketens
De projecten en werkzaamheden die vanuit het Meerjarenprogramma van het CBS worden geïnitieerd, complementeren de reeds bestaande programma’s en projecten rondom Globalisering en Waardeketens van het expertisecentrum Globalisering van het CBS. Zo is er het Convenant Globalisering tussen het CBS en het ministerie van Buitenlandse Zaken, waarin de basis voor academisch empirisch onderzoek alsook reguliere publicaties als de ‘Internationaliseringsmonitor’ en ‘Nederland Handelsland’ is vastgelegd. Daarnaast vindt er met regelmaat aanvullend statistisch onderzoek plaats, veelal gefinancierd door de ministeries van Buitenlandse Zaken en Economische Zaken. ‘Deze onderzoeken blijven ook de komende jaren van groot belang om inzicht te krijgen in wat er wereldwijd én in Nederland op handelsgebied gebeurt’, aldus Jaarsma.
advertentie