Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die door hun specifieke eigenschappen al in kleine hoeveelheden gevaar, schade of ernstige hinder veroorzaken voor mens, dier en milieu. Deze goederen moeten vervoerd worden volgens Europese afspraken en regels.
In 2023 bestond 36,9 procent van het gewicht van het totale goederenvervoer in Nederland uit gevaarlijke stoffen. Gemeten in gewicht zijn de meeste hiervan gassen en brandbare vloeistoffen, zoals olie en benzine. Andere voorbeelden van gevaarlijke stoffen zijn vuurwerk, parfumproducten, ammoniak en lithium-ion-batterijen.
Vervoer van gassen neemt verder af
In 2023 werd 146 miljoen ton gevaarlijke gassen vervoerd binnen Nederland. Dat is minder dan in 2021 en 2022, toen het vervoerde gewicht van gassen juist toenam. Vooral het binnenlands vervoer en de afvoer zijn gedaald. De daling van het binnenlands vervoer hangt vooral samen met de afgenomen aardgaswinning in Nederland. Op 1 oktober 2024 is het Groningenveld definitief gesloten.
De aanvoer van gassen is in de afgelopen jaren juist toegenomen: ruim 31 miljoen ton in 2015 tegenover ruim 59 miljoen ton in 2022 en ruim 54 miljoen ton in 2023. Deze stijging bestaat voor het grootste deel uit de aanvoer van vloeibaar aardgas (lng, liquefied natural gas) per zeeschip. Na de Russische inval in Oekraïne werd gezocht naar een alternatief om de afhankelijkheid van Russisch gas, dat vooral vervoerd wordt via pijpleidingen, af te bouwen. In 2022 werd de extra lng-terminal in de Eemshaven in gebruik genomen, waardoor de mogelijkheid om gas van buiten Europa te importeren verder toenam.
Relatief meer gevaarlijke stoffen per zeeschip
Het meeste vervoer van gevaarlijke stoffen gaat via pijpleidingen, zoals het transport van olie en aardgas. In 2023 werd 42,7 procent van de gevaarlijke stoffen via pijpleidingen vervoerd. In 2015 was dat nog 49,3 procent. Deze daling is vooral het gevolg van een lager vervoerd gewicht van gassen.
Het vervoerd gewicht gevaarlijke stoffen per zeeschip is in 2023 juist toegenomen naar ruim 260 miljoen ton. Dat is 4,5 procent minder dan in 2022, maar 11,2 procent meer dan in 2015. Vooral het toegenomen vervoer van gassen zorgt ervoor dat er relatief meer gevaarlijke stoffen per zeeschip zijn vervoerd: 39,7 procent van het totale vervoer. In 2015 was dit nog 34,0 procent.
De binnenvaart vervoerde in 2023 ruim 97 miljoen ton aan gevaarlijke stoffen. Met name in de doorvoer is de binnenvaart dominant, met een aandeel van 96,1 procent. Het vervoer van gevaarlijke stoffen via de weg en het spoor speelt in gewicht een relatief kleine rol: in 2023 werd 2,0 procent van de gevaarlijke stoffen over de weg vervoerd en 0,8 procent over het spoor.