9 december 2025
Nieuw onderzoek van het Centraal Planbureau (CPB) laat zien dat een sociaal netwerk de één beter beschermt bij tegenslag dan de ander. Mensen met een hoge kans om afhankelijk te worden van een uitkering zijn vaker omringd door anderen die ook een verhoogd risico lopen. Bovendien hebben zij vaker mensen in hun omgeving met lagere inkomens en vermogens, wat het informele vangnet minder sterk maakt.
Sociale netwerken spelen een belangrijke rol in hoe mensen een tegenslag kunnen opvangen. Naast hun eigen financiële middelen, kennis en vaardigheden, kunnen mensen ook putten uit hulpbronnen in hun directe sociale omgeving. Uit dit nieuwe onderzoek blijkt dat die mogelijkheid tot ondersteuning zeer ongelijk verdeeld is. Het onderzoek is gebaseerd op inschattingen van het CPB van de kans op uitkeringen en gedetailleerde netwerkgegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De relaties die in dit onderzoek zijn meegenomen zijn partners, ouders, kinderen, collega’s en buren.
Risico’s clusteren
Eerder CPB-onderzoek liet al zien dat op individueel niveau, verschillende soorten risico’s – zoals baanverlies, ziekte en schulden – sterk ongelijk verdeeld zijn en zich stapelen bij een kleine groep kwetsbare personen. Uit deze nieuwe studie blijkt dat deze kwetsbare personen zich doorgaans ook in dezelfde sociale kringen bevinden. Partners van personen in de hoogste risicogroep hebben bijvoorbeeld een zesmaal hogere kans om afhankelijk van een uitkering te worden dan partners van mensen met een laag risico. Zo ontstaat een duidelijke concentratie van kwetsbaarheid binnen netwerken.
Zwakkere financiële steun omgeving
Mensen met hoge arbeidsmarktrisico’s zijn vaker verbonden met personen met lagere inkomens en vermogens. Daardoor kunnen zij minder rekenen op financiële steun of andere hulpbronnen wanneer zich problemen voordoen. Vooral groepen die al meer onzekerheid ervaren, zoals flexwerkers, worden daardoor extra hard geraakt: zij hebben zowel zelf een hoger risico als een minder krachtig ondersteunend netwerk.
Beleid en bestaanszekerheid
Het CPB benadrukt dat beleid er niet vanuit moet gaan dat iedereen steun uit zijn omgeving kan krijgen. Sterkere formele vangnetten, meer preventieve steun en meer verbinding tussen groepen kunnen bijdragen aan het verminderen van kwetsbaarheid en het vergroten van bestaanszekerheid.
Heeft u vragen t.a.v. deze publicatie? Contacteer ons.
