Milieurisico’s LD-staalslakken worden onvoldoende beheerst
Uit onderzoek door de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) blijkt dat de risico’s om milieuschade bij grootschalige toepassing van LD-staalslakken te voorkomen onvoldoende worden beheerst. Op 9 van de 10 onderzochte locaties waar deze staalslakken zijn toegepast, is sprake van milieuschade ondanks dat de toepassingen voldeden aan de geldende wet- en regelgeving. De inspectie concludeert dat de regelgeving voor toepassing van LD-staalslakken tekortschiet en te weinig bescherming biedt voor mens en milieu.
Het is de 2e keer dat de ILT aan de bel trekt. In 2023 signaleerde de inspectie dit ook al. Deze conclusie was gebaseerd op onderzoek van het RIVM in opdracht van de ILT.
Staalslakken
Staalslakken zijn restmaterialen die ontstaan bij de productie van staal. De ILT heeft zich in haar onderzoek specifiek gericht op de Linz-Donawitz-slak, ook wel LD-staalslakken genoemd. Dit is een in Nederland vaak gebruikt type staalslak dat als vervanging voor zand wordt gebruikt in infrastructurele projecten op het land. Deze staalslakken kunnen als gecertificeerde bouwstof op de markt worden gebracht en nuttig worden toegepast in bijvoorbeeld infrastructurele projecten op land. Het gebruik van staalslakken in het water is overigens niet door de ILT onderzocht.
10 locaties geïnspecteerd
De ILT heeft 10 locaties onderzocht om een duidelijker beeld te krijgen hoe LD-staalslakken in de praktijk worden gebruikt en verhandeld. Het blijkt dat de LD-staalslakken bij grootschalige toepassing in infrastructurele projecten op het land hebben geleid tot milieuschade.
Bij 9 van de 10 locaties is de milieuschade ontstaan doordat water met een verhoogde pH-waarde vrijkwam. Wanneer staalslakken in contact komen met grond- of regenwater krijgt het water een lage zuurgraad met een verhoogde pH-waarde, vergelijkbaar met een gootsteenontstopper. Als gevolg van deze zuurgraad komen er zware metalen uit de LD-staalslakken vrij, die schadelijk kunnen zijn voor het milieu. Op 1 locatie is geen probleem vastgesteld. Tijdens de werkzaamheden werden de staalslakken daar afgedekt vanwege regenval. Waarschijnlijk is er dankzij de folie geen regenwater bij de staalslakken gekomen. In de huidige wetgeving zijn geen normen opgenomen voor zuurgraad. Er zijn ook geen wettelijke verplichtingen om LD-staalslakken geïsoleerd en gecontroleerd toe te passen.
Speld in een hooiberg
De ILT doet nog aanvullend onderzoek naar andere locaties waar LD-staalslakken zijn toegepast. Er zijn vermoedens dat deze staalslakken op nog meer locaties in Nederland grootschalig zijn toegepast en mogelijk schadelijke gevolgen hebben veroorzaakt of gaan hebben.
Het achterhalen van locaties heeft veel weg van het zoeken naar een speld in een hooiberg. Er is weinig informatie beschikbaar, omdat bedrijven niet verplicht zijn om het gebruik van LD-staalslakken voorafgaand aan toepassing te melden bij de overheid. Dit maakt het lastig om preventief te controleren en te handhaven. In het beste geval kunnen toezichthouders nu alleen achteraf constateren dat er iets is misgegaan.