Schonere brandstoffen voor export: ILT ziet duidelijke verbetering na invoering beleidsregel
Brandstoffen die vanuit Nederland worden geëxporteerd naar landen buiten de EU, waaronder veel West-Afrikaanse landen, zijn sinds april 2023 aantoonbaar van betere kwaliteit. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) voerde maatregelen in die de autobrandstofkwaliteit moesten verbeteren. In een evaluatie keek de inspectie naar de totale effecten. Vooral de concentraties zwavel en benzeen in brandstoffen zijn fors gedaald.
In 2018 kwam de ILT erachter dat autobrandstoffen met hoge gehaltes schadelijke stoffen vanuit Nederland naar West-Afrika werden geëxporteerd. De inspectie heeft in 2022 als actie daarop een beleidsregel gepubliceerd waarin zij grenswaarden stelt voor schadelijke stoffen als zwavel, benzeen en mangaan. Het doel: bijdragen aan een schoner milieu en bescherming van de volksgezondheid, ook buiten de Europese Unie.
In 2023 onderzocht de ILT de eerste resultaten. De beleidsregel is nu in zijn geheel geëvalueerd. De staatsecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) stuurt de evaluatie naar de Tweede Kamer.
Positieve effecten in West-Afrika
De kwaliteit van brandstoffen uitgevoerd naar West-Afrika is sinds de invoering van de regel merkbaar verbeterd. Uit kwaliteitscertificaten blijkt dat de concentraties van met name zwavel en benzeen in de exportbrandstoffen flink zijn teruggebracht. De ILT constateert dat West-Afrikaanse landen jarenlang hoge prijzen betaalden voor brandstoffen van lage kwaliteit. De invoering van strengere regels heeft mede geleid tot een eerlijker verhouding tussen prijs en geleverde kwaliteit.
Regels omzeilen
Niet alle bedrijven handelen in de geest van de regel. Met name in Zwitserland gevestigde handelaren proberen de regels te omzeilen door brandstof in andere landen te produceren of te mengen met andere schadelijke stoffen. In enkele gevallen wordt brandstof als halffabricaat geëxporteerd, om buiten Nederland alsnog toevoegingen te doen die in strijd zijn met het doel van de regelgeving. Volgens de ILT ondermijnen deze praktijken het beoogde maatschappelijke effect en zijn ze in strijd met de zorgplicht. De inspectie blijft daarom actief toezicht houden. Ook gaat de ILT de handelswijze van in Zwitserland gevestigde handelaren onder de aandacht brengen van het Nationaal Contactpunt (NCP) voor OESO-richtlijnen en de overheid in Zwitserland.
Gelijk speelveld
De export van benzine naar West-Afrika is gedaald, mede door verminderde vraag uit Nigeria en verschuivingen binnen de markt. Ook in Nigeria zijn de normen gaandeweg strenger geworden, mede doordat in 2024 in Nigeria de grootste raffinaderij van Afrika is opgestart, ontworpen om schone brandstoffen te produceren. De daling van benzine export vanuit Nederland naar West-Afrika is deels opgevangen door export naar andere regio’s. In eerste instantie verschoof een deel van de productie naar België, maar daar gelden sinds september 2024 dezelfde kwaliteitsregels voor de export van brandstof. Hierdoor is binnen het ARA-gebied (Amsterdam, Rotterdam, Antwerpen) nu sprake van een gelijk speelveld. De ILT trekt in haar toezicht op met de Belgische collega’s.
Tijdens een event dat de Benelux Unie samen met UNEP begin dit jaar had georganiseerd werden andere Europese landen opgeroepen het Belgische en Nederlandse voorbeeld te volgen. Een Europese aanpak was eind vorig jaar ook besproken bij de Energieraad van Europese ministers van Economische zaken.
Voorstel: beleidsregel omzetten in wetgeving
Op basis van de evaluatie en de afspraken binnen de Benelux-unie zou het omzetten van de beleidsregel in bindende wetgeving, bijvoorbeeld een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB) een goede volgende stap zijn. Hiermee krijgen de specificaties een stevige juridische basis en kunnen de ervaringen van de ILT met het toezicht op de zorgplicht daarin worden meegenomen. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat verkent momenteel deze stap.