Het is bijna herfstvakantie. Het zuiden van Nederland kan volgende week op pad om van de herfstkleuren te genieten, De regio's midden en noord een week later. Waar je het mooiste herfstweer vindt tijdens een vakantie in eigen land, hangt af van de weersverwachting en je eigen voorkeuren. Op basis van KNMI-metingen in het verleden kunnen we wel alvast een inschatting maken. Zo springt Vlissingen eruit met de hoogste temperaturen en houdt Maastricht het gemiddeld het vaakst droog.
Wat is gemiddeld?
Wat is gebruikelijk weer in de herfstvakantie? Die vraag is niet makkelijk te beantwoorden, want door klimaatverandering verschuift wat we als ‘normaal’ zien. Het gemiddelde klimaat van dit moment kan door de voortdurende opwarming niet makkelijk berekend worden. In plaats daarvan kijken we meestal naar het langjarig gemiddelde over de periode 1991-2020. Vervolgens kijken we binnen deze periode naar de metingen in de laatste 20 dagen (twee decades) van oktober, omdat de herfstvakantie meestal in deze periode valt.
Het warmste aan de kust
Uit de metingen kunnen we veel informatie halen over het gemiddelde weer tijdens de herfstvakantie op verschillende locaties. Zo kun je voor de hoogste temperaturen het beste op vakantie naar de omgeving van Vlissingen. Op het automatische weerstation in deze Zeeuwse stad werden in de laatste twee decades van oktober namelijk de hoogste gemiddelde temperaturen gemeten tussen 1991 en 2020: gemiddeld 11,8°C graden (afbeelding 1). Ook vorig jaar kwam Vlissingen weer als ‘winnaar’ uit de bus, met een gemiddelde van maar liefst 13,3°C over dezelfde periode.
Ook ’s nachts blijven de temperaturen in Vlissingen het hoogst van heel Nederland in de herfstvakantie, met een minimumtemperatuur van gemiddeld 9,5°C. Andere plekken aan de kust scoren ook hoog met de minimumtemperatuur: Hoek van Holland en De Kooy (bij Den Helder) staan op plaats twee en drie in de ranglijst.
Dat de weerstations aan de kust de hoogste temperaturen meten in het najaar, heeft te maken met de zee. De temperatuur van zeewater reageert traag op veranderingen in de luchttemperatuur. De zeewatertemperatuur is daardoor het hoogst aan het einde van de zomer en geeft deze warmte in het najaar weer langzaam af. Dit zorgt gemiddeld voor hogere temperaturen aan zee dan in het binnenland. Let wel: kuststations zijn tegelijkertijd ook de plekken waar de meeste wind gemeten wordt in de laatste 20 dagen van oktober.
Het droogste in het zuidoosten
Wie minder geeft om de temperatuur maar het vooral droog wil houden, kan het beste naar het binnenland gaan. Daar regent het namelijk gemiddeld het minst in de herfstvakantie. Met Maastricht, Eindhoven, Volkel en Arcen in de top 5 zijn vooral Noord-Brabant en Limburg goede vakantiebestemmingen voor liefhebbers van droog weer. Noord-Holland en Zuid-Holland zijn juist de provincies waar de meeste neerslag valt in deze periode.
Ook hier speelt de zee weer een sleutelrol. Doordat zeewater in het najaar op veel dagen warmer is dan de temperatuur boven land, ontstaan buien gemakkelijker boven zeewater. Vervolgens lossen de buien langzaam op zodra ze verder landinwaarts trekken. Dit zorgt voor een verschil in neerslag tussen de kustgebieden en het binnenland dat typisch is voor het najaar (afbeelding 2). In de herfstmaanden valt er langs de kust tot 40% meer neerslag dan landelijk gemiddeld.
