RCB: Zorgen onder Nederlanders over geopolitieke en militaire dreigingen in 2025 flink gestegen
Inwoners van Nederland maken zich de meeste zorgen over geopolitieke en militaire dreigingen, cyberdreigingen en het stoppen van vitale processen. Over geopolitieke en militaire dreigingen zijn de zorgen ruim gestegen (+12 procentpunt) ten opzichte van het najaar van 2024. Dreigingen voor de (nationale) veiligheid die als meest waarschijnlijk worden gezien zijn cyberdreigingen, georganiseerde criminaliteit en spanningen tussen bevolkingsgroepen.
Het percentage inwoners dat actie heeft ondernomen om voorbereid te zijn op risico’s en dreigingen is gestegen tot 29%. Echter geeft 65% aan nog géén actie te hebben ondernomen om beter voorbereid te zijn. Dit blijkt uit de nieuwste Risico- en Crisisbarometer (RCB), het publieksonderzoek van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid naar de beleving van het algemeen publiek van risico’s en dreigingen voor de nationale veiligheid.
De voorjaarsmeting 2025 van de Risico- en Crisisbarometer (RCB) is uitgevoerd tussen 7 en 25 april 2025. Om inzicht te krijgen in wat Nederlanders als bedreigend ervaren beantwoordden deelnemers vragen over 17 mogelijke gebeurtenissen die een dreiging kunnen vormen voor de (nationale) veiligheid. Hierbij geven ze aan wat ze denken dat de kans is dat een gebeurtenis voorkomt, hoe ernstig ze die gebeurtenis inschatten en hoeveel zorgen ze zich erover maken - in het algemeen en voor zichzelf en naasten.
Als het gaat om dreigingen voor de nationale veiligheid maken inwoners van Nederland zich de meeste zorgen over geopolitieke en militaire dreigingen (54%), cyberdreigingen (51%) en het stoppen van vitale processen (50%). Daarnaast zijn de zorgen over economische dreigingen gestegen, in het najaar van 2024 gaf 21% aan dat ze zich hier de meeste zorgen over maken, in het voorjaar van 2025 is dat 36%. Ook is een stijging te zien van de zorgen over inmenging en/of beïnvloeding van de rechtstaat (van 26% in het najaar van 2024 naar 35% in het voorjaar van 2025).
Inwoners schatten cyberdreigingen (79%), georganiseerde criminaliteit (73%) en spanningen tussen bevolkingsgroepen (71%) in als het meest waarschijnlijk. Ten opzichte van de meting in het najaar van 2024 valt op dat inwoners economische dreigingen (van 59% naar 70%) als een stuk waarschijnlijker zijn gaan zien. De helft (50%) van de inwoners geeft aan dat ze de kans op een aanslag in Nederland bij een publiek evenement of in de openbare ruimte (zeer) waarschijnlijk achten. 22% van de Nederlandse inwoners geeft aan dat de recente aanslagen en dreigingen van aanslagen invloed hebben op hun gedrag, bijvoorbeeld dat ze op een evenement op verdachte situaties letten, of checken waar de nooduitgangen zijn. Dit ligt in lijn met het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland, waarin de NCTV de kans op een aanslag in Nederland als reëel inschat en mensen oproept alert te zijn op verdachte situaties. Het algeheel vertrouwen in de overheid is gedaald. Meer dan de helft (54%) geeft aan geen (11%) of weinig (43%) vertrouwen in de overheid te hebben. In het najaar van 2024 was dit percentage opgeteld 34%.
Weerbaarheid
Het percentage inwoners dat actie heeft ondernomen om beter voorbereid te zijn op risico’s en dreigingen is gestegen. Waar in het voorjaar van 2024 slechts 15% aangaf actie te hebben ondernomen, is dit percentage in het najaar van 2024 gestegen naar 18%. In een extra meting in december 2024 was dit percentage 26%, en in deze voorjaarsmeting is het gestegen naar 29%. Echter geeft 65% aan nog géén actie te hebben ondernomen. Inwoners van Nederland geven zichzelf een relatief laag rapportcijfer als het gaat om 72 uur voorbereid zijn op uitval van voorzieningen: gemiddeld een 5. De enige gebeurtenissen waar ze zich wel een voldoende voor geven zijn 72 uur geen hygiëneproducten en geen eten en drinken in winkels. Hiervoor geven ze zich ongeveer een 6. Inwoners geven zich het laagste rapportcijfer voor 72 uur geen benzine of diesel voor hun vervoersmiddelen (4,4). Mede daarom start in het najaar van 2025 de publiekscampagne ‘Denk Vooruit’, om mensen te activeren en handelingsperspectief te bieden over hoe je jezelf kunt voorbereiden op uitval van voorzieningen.
Twee derde van alle inwoners (65%) heeft behoeft aan (meer) informatie om zichzelf voor te bereiden op de uitval van voorzieningen. De meest genoemde informatiebehoefte is ‘informatie over hoe en waar ik de juiste informatie krijg tijdens uitval van voorzieningen’ (44%), gevolgd door ‘informatie over wat ik in mijn noodpakket moet doen’ (37%) en ‘informatie over wat er kan gebeuren en hoe lang het kan duren’ (36%).
De RCB wordt twee keer per jaar uitgevoerd door onderzoeksbureau Ipsos I&O in opdracht van de NCTV. Het onderzoek bestaat uit een online kwantitatieve enquête die is ingevuld door 1449 Nederlanders van 18 jaar en ouder. De uitkomsten worden gebruikt voor planvorming en de voorbereiding op risico- en crisiscommunicatie. In het najaar van 2025 wordt het onderzoek opnieuw uitgevoerd.