Het OM in cijfers: Jaarbericht 2024
Het Openbaar Ministerie (OM) handelde in 2024 214.500 misdrijfzaken af, 10% meer dan het jaar ervoor. Dat gebeurde deels na een beslissing van het OM en deels na een vonnis van de rechter. Het aantal afgehandelde zaken lag daarmee hoger dan de in totaal 206.100 binnengekomen misdrijfzaken. Daardoor is de voorraad nog te behandelen zaken geslonken. Dit blijkt uit het vandaag gepubliceerde Jaarbericht 2024 van het OM.
Ruim 52.900 zaken werden via een strafbeschikking afgedaan. Dat is 25 procent van het totaal aantal afgehandelde zaken: in 2023 lag dit percentage op 22 procent.
Rinus Otte, voorzitter van het College van procureurs-generaal: ‘Te veel strafzaken wachten te lang op behandeling en er worden te weinig aangiftes opgepakt, zeker bij veelvoorkomende criminaliteit zoals inbraken, vernielingen en mishandelingen. Ook op de alsmaar toenemende online criminaliteit hebben we nog onvoldoende antwoord. Het OM blijft er alles aan doen om dit te verbeteren. Het gaat hier namelijk niet om zaken, maar om mensen, verdachten en slachtoffers, aan wie we zo goed en snel als mogelijk recht willen doen. Dat de cijfers een daling van de werkvoorraad laten zien is een lichtpuntje. Zo moet ruimte ontstaan om meer zaken sneller te behandelen.’
Wet seksuele misdrijven
Op 1 juli 2024 trad de nieuwe Wet seksuele misdrijven in werking. Daarin zijn meer vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag strafbaar geworden. Landelijk officier van justitie huiselijk geweld en seksuele misdrijven Judith van Schoonderwoerd: ‘Het is nog te vroeg om hiervan de eerste effecten op de instroom van verdachten bij het OM te zien. Wel is het aantal meldingen en aangiften van zedenmisdrijven met 7 procent gestegen. De verwachting is dat dit ook zal gaan doorwerken in de instroom van verdachten bij het OM.’
In 2024 nam de voorraad zedenzaken met een derde af: er werden net als in 2023 zo’n 2.100 zedenmisdrijven door de rechter behandeld. In de doorlooptijden is ook een lichte verbetering zichtbaar: in 41 procent van de zedenzaken lukte het om een eerste zitting te houden binnen een half jaar na binnenkomst bij het OM, in 2023 was dat nog 37 procent. De afgesproken ketennorm van 80 procent is echter nog niet binnen bereik.
Femicide
Jaarlijks komen in Nederland tientallen vrouwen door geweld om het leven: in veel gevallen is een partner of ex-partner de dader. Van Schoonderwoerd: ‘Vrouwen zijn veel vaker slachtoffer van moorden gepleegd door hun (ex-)partner dan mannen. Vaak gaat aan een zogeheten femicide een geschiedenis van huiselijk geweld vooraf. Om hier meer inzicht in te krijgen registreert het OM sinds 2024 het aantal verdachten van geweldsmisdrijven met een vrouwelijk slachtoffer. In het afgelopen jaar kwamen er 24 moord- en doodslagzaken met een vrouwelijk slachtoffer binnen bij het OM, en 49 zaken van pogingen daartoe.’
Jeugdcriminaliteit
Het totaal aantal minderjarige verdachten van misdrijven steeg in 2024 van 13.300 naar 14.100. Landelijk jeugdofficier van justitie Rianne de Back: ‘De afgelopen jaren is een wat ‘stuiterend’ beeld te zien. Het ene jaar neemt het iets toe, het andere jaar iets af. In 2024 was er een toename te zien van het aantal minderjarige verdachten in zwaardere misdrijfzaken. Het gaat dan onder andere om brandstichting, bedreiging, (poging) doodslag of moord, straatroof of het bezit van een wapen of explosieven.’
‘Maar nog steeds gaat het daarbij om een kleine groep van het totale aantal verdenkingen. In de monitor jeugdcriminaliteit 2000 – 2023 ziet het WODC over een langere periode geen aanwijzingen voor verjonging of verharding van jeugdige verdachten of daders. Dit komt overeen met het beeld dat het OM heeft, al zijn er lokaal wel verschillen te zien met af en toe erg jonge verdachten en zorgwekkende zaken’, aldus De Back.
Cyber- en gedigitaliseerde criminaliteit
Een opvallende daling is zichtbaar in cybercrimezaken zoals hacks en ransomware-aanvallen: in 2024 registreerde de politie 42 procent minder cybercrimezaken dan het jaar ervoor. Daartegenover staat een toename van de door de politie geregistreerde gedigitaliseerde criminaliteit van 22 procent. Het gaat hierbij om online fraude zoals oplichting via chat-apps, onbetrouwbare webshops en online marktplaatsen. In de afgelopen periode zijn er voor de politie meer registratiemogelijkheden gekomen om vormen van gedigitaliseerde criminaliteit vast te leggen, waardoor deze verschuiving voor een deel van administratieve aard is.
Georganiseerde misdaad
De bestrijding van zware georganiseerde criminaliteit blijft een belangrijke prioriteit van het OM. In 2024 werden 2.410 nieuwe of lopende strafrechtelijke onderzoeken naar criminele samenwerkingsverbanden uitgevoerd, ongeveer evenveel als in 2023. Dat leidde het afgelopen jaar tot 2.050 strafzaken tegen verdachten met een relatie tot georganiseerde criminaliteit. Het merendeel van deze zaken is voorgelegd aan de rechter. In 2024 sprak de rechter in ruim 1.400 van deze zaken een vonnis uit, waarbij 1.278 verdachten schuldig werden bevonden en 118 verdachten werden vrijgesproken. Verreweg de meeste verdachten, in totaal 561, werden veroordeeld tot een gevangenisstraf voor productie en handel in drugs.
Vaak gaat het om complexe en langdurige (internationale) opsporingsonderzoeken met een groot aantal verdachten, getuigen en slachtoffers. Binnen de bestrijding is er bijzondere aandacht voor criminele organisaties die een ontoelaatbare mate van macht hebben verworven en daarmee een dreiging vormen voor de democratische rechtsstaat. De Marengo-zaak rondom hoofdverdachte Ridouan T. is hiervan het bekendste voorbeeld.
