De toename van het aantal overvallen in de afgelopen vier maanden is opvallend omdat het aantal overvallen de laatste jaren een sterke daling vertoonde: van 1120 overvallen in 2017 tot zo’n 500 overvallen in 2023 en 2024. ‘We hebben nog geen duidelijke verklaring waarom het nu weer toeneemt’, zegt landelijk overval coördinator Jos van der Stap. ‘Maar wat we wel zien, is dat het vaak om jonge daders gaat die onvoorbereide hit-and-run overvallen plegen om snel aan geld te komen. Daarmee nemen ze veel risico, want de pakkans ligt rond de 60 à 70 procent. Bovendien mislukken veel overvallen en is de buit vaak klein.’
Meer overvallen op juweliers
Vooral de detailhandel wordt volgens Van der Stap getroffen: ‘We zien de afgelopen vier maanden bijvoorbeeld een stijging van het aantal overvallen op juweliers. Dit jaar waren het er al veertien terwijl we in heel 2024 elf overvallen op juweliers hadden. Soms hebben de daders het niet op geld maar op dure goederen gemunt en overvallen ze bijvoorbeeld een brillenzaak of belwinkel. Horecagelegenheden, supermarkten en tankstations zijn ook nog steeds gewilde doelwitten. Terwijl de kans op succes zeer gering is, omdat de meeste zaken goed zijn beveiligd en weinig contant geld in de kassa hebben.’
Minderjarige verdachten
De politie hield de eerste drie maanden van dit jaar al 182 verdachten van overvallen aan, onder wie een steeds groter aantal minderjarigen. Een zorgwekkende ontwikkeling volgens Van der Plas: ‘Overvallers gaan vaak door totdat ze gepakt worden’, legt hij uit. ‘Voor ons is het dus belangrijk om daders zo snel mogelijk op te sporen en aan te houden, liefst al na hun eerste overval. Want dan voorkom je dat zo’n jonge dader een serieovervaller wordt.’
Jonge overvallers hebben vaak weinig besef van wat ze een ander aandoen, denkt Van der Stap. ‘Een overval is een schokkende en traumatische ervaring. Als je persoonlijk bedreigd wordt door iemand met een mes of vuurwapen heeft dat grote gevolgen; mensen kunnen soms pas na maanden hun werk weer oppakken. Daarom is er ons zo veel aan gelegen om daders snel te stoppen. Bovendien staan er forse straffen op. Voor een overval krijg je al snel 1,5 tot 2 jaar gevangenisstraf. Je doet niet alleen anderen veel leed aan, maar vergooit ook je eigen toekomst.’
Overleg met detailhandel
De politie overlegt regelmatig met de detailhandel om adequate maatregelen te nemen, vertelt Van der Stap, die onlangs nog sprak met de veiligheidsmanagers van een aantal grote winkelketens. ‘De meeste winkels in Nederland zijn goed beveiligd en hebben bijvoorbeeld weinig contant geld in huis. Verder is het belangrijk om vaste procedures te hebben voor het openen en sluiten van je zaak, omdat dat momenten zijn waarop overvallers vaak toeslaan. En maak duidelijke afspraken met je personeel over hoe te handelen bij een overval. Het belangrijkste is dat er geen slachtoffers vallen, dus wij adviseren altijd: blijf rustig, accepteer dat het gebeurt, geef het geld of de goederen af en let goed op. Met een goed signalement en camerabeelden is de kans groot dat wij de daders kunnen opsporen.’