Toespraak van waarnemend Rijksvertegenwoordiger Jan Helmond bij de dodenherdenking op het Wilhelminaplein, Kralendijk, 4 mei 2025
Nog geen kilometer hier vandaan zaten in de oorlog mensen gevangen, in kamp Playa Pariba.
Het was een bonte verzameling van gevangenen:
Nederlandse leden van de NSB, Duitse, Oostenrijkse en Italiaanse inwoners van Aruba en Curaçao, Duitse zeelieden, maar ook communisten.
Én mensen die actie voerden tegen de koloniale macht uit Nederland.
Zelfs Joodse vluchtelingen werden er ondergebracht.
Allemaal samen, in één kamp.
Een kleine melting pot.
Hoe moet dat geweest zijn voor de rest van Bonaire? Iedere keer als ik op die plek ben, vraag ik me dit af.
Van het kamp is niets meer te zien.
Het hout van de barakken werd gebruikt om op dezelfde plek het badhotel te bouwen.
Inmiddels uitgegroeid tot het Divi (Flamingo) hotel.
Een plek waar duiktoeristen en andere zonzoekers genieten van hun ontbijt, van het zwembad of van het uitzicht over zee.
Het is nu een symbool van vrijheid, terwijl Playa Pariba juist een symbool van onvrijheid was, in een onveilige wereld.
Er is in 80 jaar ontzettend veel veranderd, ook voor Bonaire.
Dat kun je overal op ons eiland zien.
Die kleine eilandgemeenschap van toen - met 6.000 mensen - is uitgegroeid tot een melting pot van 25.000 Bonairianen van allerlei achtergronden.
Mensen die hier zijn geboren en getogen, net zoals hun voorouders.
Maar ook mensen voor wie Bonaire later in het leven een dierbaar thuis geworden is.
Mensen zoals ik.
Maar waar je wieg ook heeft gestaan, we hebben allemaal iets gemeen.
Ieder van ons wil leven in vrede en veiligheid.
En velen van ons kijken met argusogen naar wat er nu in de wereld gebeurt.
Net als 80 jaar geleden kun je het gevoel hebben dat de wereld in brand staat.
Je kunt je onzeker en onveilig voelen.
Ik weet zeker dat níemand van ons verlangt naar een wereld van oorlog en conflict.
Ook op ons geliefde Bonaire willen we in vrede en harmonie met elkaar samenleven.
Daar zullen we zelf iets voor moeten doen.
Hoe kunnen we vrede, vrijheid en veiligheid op Bonaire waarborgen?
Ik geloof dat dit allemaal bij onszelf begint.
De manier waarop we omgaan met onze buren, collega’s en kennissen.
Waar ze ook geboren zijn: op Bonaire, in Nederland, in Venezuela of ergens anders.
Welke huidskleur ze ook hebben.
Wat hun moedertaal ook is.
Wat hun geloof of levensovertuiging ook is..
En: wie ze ook maar liefhebben.
Vrede, vrijheid en veiligheid beginnen met een open houding naar álle anderen om je heen.
Een open houding, omdat die ander er gewoon mag zijn.
Omdat hij of zij evenveel recht heeft op een plek onder de zon.
En evenveel recht heeft om gezien en gehoord te worden.
Om te leven en lief te hebben op Bonaire.
En ik zeg dat expliciet hier op dit plein, omdat er nog niet zo lang geleden ook hele andere woorden klonken op deze plek.
Woorden die de vrijheid van mede-Bonairianen geweld aandeden.
Het is dus niet altijd makkelijk.
Waar mensen van elkaar verschillen, kan het ook flink botsen.
En dus zullen we moeite moeten blijven doen om elkaar te begrijpen en aan te voelen.
Meer je best doen om begrip te vinden voor de pijn of het verlangen van iemand anders.
Maar, zeg ik er eerlijk bij, ik vind dat zelf soms ook moeilijk.
Als ik in Nederland ben, merk ik dat ik gezien word als iemand ‘van de eilanden’.
Terwijl ik hier vaak gezien word als ‘één van hen’, van Nederland.
En ik begrijp dat maar al te goed.
Maar tegelijk maakt het mij soms wat ontheemd.
En ik geloof dat meer mensen dat gevoel zullen herkennen.
Juist daarom is het belangrijk dat we het allerbelangrijkste steeds in elkaar blijven herkennen: dat we allemaal mens zijn.
En als we dat beseffen, moeten we ook elke dag ons best doen om elkaar goed te verstaan.
En ook dat is niet altijd makkelijk, omdat we verschillende (moeder)talen hebben.
Velen van ons spreken óf Papiaments óf Nederlands.
Twee talen die wereldwijd maar door weinig mensen worden gesproken.
En steeds meer mede-Bonairianen spreken Engels of Spaans.
Twee wereldtalen.
Dus is het - in een wereld die snel verandert - misschien wel belangrijk om het Engels en het Spaans meer ruimte te geven.
Maar wie we ook zijn, we delen dezelfde diepe liefde voor dit eiland.
Dit eiland is sinds de Tweede Wereldoorlog gegroeid en veranderd.
Heel Bonaire is nu een bijzondere melting pot van prachtige en verschillende mensen.
Maar hoezeer we ook van elkaar verschillen,
we zijn allemaal mensen, die van elkaar kunnen en mogen leren.
We willen allemaal graag dat ons geliefde Bonaire een eiland van vrede en vrijheid blijft.
Ik moet daarbij denken aan een gedicht van de beroemde Perzische dichter Rumi.
Het heet ‘De herberg’ en gaat als volgt:
Dit mens-zijn is een soort herberg
Elke ochtend weer nieuw bezoek.
Een vreugde, een depressie, een benauwdheid,
een flits van inzicht komt
als een onverwachte gast.
Verwelkom ze; ontvang ze allemaal gastvrij
zelfs als er een menigte verdriet binnenstormt
die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat.
Behandel dan toch elke gast met eerbied.
Misschien komt hij de boel ontruimen
om plaats te maken voor extase…….
De donkere gedachte, schaamte, het venijn,
ontmoet ze bij de voordeur met een brede grijns
en vraag ze om erbij te komen zitten.
Wees blij met iedereen die langskomt
de hemel heeft ze stuk voor stuk gestuurd
om jou als raadgever te dienen.
Door ook het ongemak te omarmen, kunnen we elke dag in harmonie samenleven.
Ik geloof dat we dit ideaal kúnnen waarmaken.
Samen en in vrijheid!
