Ontdekking van nieuwe tijdelijke Romeinse kampen leidt tot hernieuwd onderzoek
Begin september is er archeologisch onderzoek uitgevoerd op het Romeinse kamp van Leuvenum (Ermelo) door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Universiteit Leiden. Het Romeinse kamp maakt deel uit van een omvangrijk archeologisch rijksmonument, waarin ook 33 grafheuvels uit het neolithicum en/of de bronstijd liggen.
Onderzoek
Het onderzoek in Leuvenum heeft als belangrijkste doel om met nieuwe methoden en technieken inzicht te krijgen in de datering en gebruiksfasen van het kamp. Daarnaast wordt onderzocht wat de invloed is van de aanleg en het onderhoud van het bos op de gaafheid en conservering van het archeologisch rijksmonument. Deze zullen leiden tot aanbevelingen voor beheer- en instandhoudingsmaatregelen.
Samenwerking
Archeologen van de RCE en de Universiteit Leiden hebben een sleuf gegraven over de wal en gracht van het kamp om het bodemprofiel te kunnen bemonsteren voor dateringsonderzoek, micromorfologische en pollenanalyse. Daarnaast is een Romeinse oven onderzocht en zijn kleine putten in het bos gegraven om de bodemverstoring in kaart te brengen. Het veldonderzoek is uitgevoerd samen met studenten van de Universiteit Leiden en Saxion Hogeschool Deventer en vrijwilligers van de werkgroepen archeologie van de historische vereniging Herderewich, vereniging Historisch Ermeloo en de historische vereniging Arent thoe Boecop. Eerder dit jaar is ook geofysisch en booronderzoek uitgevoerd. Hierbij is de locatie van de oven ontdekt. Met metaaldetectie is ook gezocht naar metaalvondsten in de bovengrond. Dit heeft helaas geen Romeinse vondsten, maar wel recenter materiaal opgeleverd zoals conservenblikjes en munitie uit de Tweede Wereldoorlog.
Ik vond het een leerzame ervaring; aan de slag met profielen tekenen, fysiek graven en zeven. Maar ook luisteren naar verschillende specialisten die hun monsters namen en tijdens koffie vragen stellen om te begrijpen wat ze exact doen. De afgelopen weken waren een balans van nieuwe skills leren en oude verbeteren. - Isaiah Claeys, Universiteit Leiden
Tijdelijke Romeinse kampen
In zowel 1922 als in 1987 is het kamp eerder onderzocht waarbij kenmerkende elementen zijn aangetroffen, zoals een 3 meter brede v-vormige greppel (fossa fastigata), een circa 6 meter brede wal en vier ingangspartijen (tituli). Het kamp had een omvang van 310 bij 370 meter. Delen van de gracht en wal zijn nog zichtbaar in de Ermelose heide ten zuiden van de provinciale weg N302. Binnen het kamp zijn tot nu toe sporen van haardkuilen en een aantal ovens bekend, maar geen sporen van gebouwen. Dit is typerend voor een Romeins kamp dat bedoeld was voor tijdelijk gebruik, bijvoorbeeld voor een verkenning van vijandelijk gebied of een oefening. Op basis van enkele fragmenten aardewerk en 14C-dateringen van verkoold graan is dit kamp in de tweede helft van de tweede eeuw gedateerd. Gehoopt wordt dat het nieuwe onderzoek deze datering kan aanscherpen.
Nieuwe ontdekkingen
De aanleiding voor het recente onderzoek is de hernieuwde aandacht voor tijdelijke Romeinse kampen. Na de ontdekking in 1922 door J.H. Holwerda was het kamp bij Leuvenum lange tijd het enige bekende tijdelijke Romeinse kamp in Nederland. Recent onderzoek uitgevoerd door de Universiteit Leiden en Saxion Hogeschool Deventer heeft nieuwe tijdelijke kampen opgeleverd in Ermelo-Indianenbos en Hoog Buurlo. Bijzonder is dat deze kampen ten noorden van de toenmalige grens van het Romeinse Rijk, de Neder-Germaanse Limes, lagen. Een belangrijke vraag is hoe deze kampen zich tot elkaar verhouden wat betreft datering en functie/gebruik. Een tweede vraag is welke rol deze kampen speelden binnen het geheel van de militaire infrastructuur en de verhoudingen tussen ‘Romeins’ Nederland en het gebied ten noorden van het Rijk.
Vervolg
De komende maanden zullen de resultaten van het onderzoek uitgewerkt worden en de bodemmonsters geanalyseerd. De resultaten hiervan worden begin volgend jaar verwacht. Het onderzoek zal uiteindelijk resulteren in een rapportage in de reeks van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
