In Nederland krijgen kinderen vaccinaties tegen dertien infectieziekten die ernstig kunnen verlopen. Dit gebeurt via het Rijksvaccinatieprogramma. Veruit de meeste kinderen nemen vanaf de geboorte deel aan het Rijksvaccinatieprogramma. 

Een hoge vaccinatiegraad is belangrijk om mensen tegen ernstige ziekten te kunnen blijven beschermen. Bij een dalende vaccinatiegraad komen uitbraken van deze ziektes vaker voor. In 2024 waren er opvallend veel gevallen van kinkhoest, mazelen en bof. 

HPV humaan papillomavirus (humaan papillomavirus)-vaccinatie

De vaccinatiegraad voor HPV (het virus dat onder andere baarmoederhalskanker veroorzaakt) is duidelijk toegenomen. Ook is er een minder groot verschil in de vaccinatiegraad tussen jongens en meisjes dan vorig jaar. Mogelijk hebben de HPV-inhaalcampagnes hierop een positief effect gehad. Deze campagnes zijn tussen 2022 en 2024 georganiseerd om jongeren t/m 26 jaar die nog niet (volledig) waren gevaccineerd uit te nodigen een HPV-vaccinatie te halen. 

Waar daalt de vaccinatiegraad?

Het RIVM doet onderzoek naar veranderingen in de vaccinatiegraad met als doel deze te verhogen en daarmee gezondheidsverschillen te verkleinen. Kijkend naar het type basisschool daalde de vaccinatiegraad in de afgelopen jaren sterk op islamitische scholen. Al langere tijd is hij relatief laag op orthodox-protestantse en antroposofische scholen. Verder daalde de vaccinatiegraad het meest bij Nederlandse kinderen van Marokkaanse of Turkse herkomst, kinderen die niet naar de kinderopvang gaan en kinderen uit grote gezinnen (4 of meer kinderen). Samen met de jeugdgezondheidszorg (JGZ) en het ministerie van VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) zet het RIVM zich extra in voor wijken en bepaalde groepen waarin relatief weinig mensen zich laten vaccineren.

Deels anonieme gegevens

De exacte vaccinatiegraad van de verschillende vaccinaties kan het RIVM niet meer geven. Sinds 1 januari 2022 ontvangt het RIVM een deel van de vaccinaties anoniem. Dit komt doordat ouders en/of jongeren niet altijd toestemming aan de JGZ Jeugdgezondheidszorg (Jeugdgezondheidszorg) geven om vaccinatiegegevens met persoonsgegevens te delen met het RIVM. De anonieme vaccinaties kunnen niet worden meegeteld voor de vaccinatiegraad. De informatie die daarvoor nodig is, zoals het geboortejaar, is dan namelijk niet bekend. Het RIVM neemt de anonieme vaccinaties zo goed als mogelijk mee om de werkelijke vaccinatiegraad te bepalen.

Voor de vaccinatiegraad per infectieziekte verwijzen we naar het rapport ‘Vaccinatiegraad Rijksvaccinatieprogramma Nederland – verslagjaar 2025’.

Meer informatie over sociaalwetenschappelijk onderzoek naar vaccineren is te vinden op SocioVax: sociaalwetenschappelijk onderzoek naar vaccineren.