In Nederland wordt elke 8 dagen een vrouw vermoord, meestal door haar partner of ex-partner. De nieuwe landelijke campagne tegen femicide, waar ook Amsterdam aan meewerkt, wil mensen bewust maken van de ernst van dit probleem. “Het is belangrijk dat vrouwen en hun omgeving de rode vlaggen herkennen en actie ondernemen voordat het te laat is.”

Barbara Godwaldt van De Blijf Groep weet hoe ingrijpend femicide is: in 2020 werd haar zus om het leven gebracht door haar partner. Sindsdien zet Godwaldt zich in om andere vrouwen te beschermen.

Geweld begint vaak als een relatie hechter wordt

Geweld ontstaat vaak zodra de verbintenis groeit. “Op het moment dat een relatie hechter wordt, bijvoorbeeld door trouwen of samenwonen, kan het geweld beginnen of toenemen”, zegt Godwaldt. Ook zwangerschap vergroot het risico. “Vaak begint het juist in deze periode. Mensen trouwen, krijgen kinderen en gaan samenwonen. Dan verandert de dynamiek van de relatie snel.”

Herken de signalen

Verschillende signalen kunnen wijzen op een problematische relatie. Extreme jaloezie en controle zijn belangrijke waarschuwingstekens. “Wat je vaak ziet, is dat plegers hun eigen behoeften centraal stellen. In een gezonde relatie doe je juist je best om ervoor te zorgen dat beide partners gelukkig zijn, zich kunnen ontwikkelen en zichzelf kunnen zijn. Bij problematische relaties is die gelijkwaardigheid volledig verdwenen”, zegt Godwaldt.

1 keer jaloers zijn is nog geen intieme terreur. Pas wanneer meerdere signalen zich over een langere periode voordoen en het niet lukt om je grenzen aan te geven, is er sprake van dwingende controle. Soms intimideert de pleger ook kinderen of huisdieren, of dreigt hij met zelfdoding.

Het beeld dat intieme terreur vooral voorkomt bij vrouwen met een zwakkere financiële positie klopt volgens Godwaldt niet. “Het zijn vaak sterke vrouwen met goede banen, die financieel niet direct afhankelijk zijn van hun partner. Soms is het moeilijk te zeggen wie afhankelijk is van wie. De pleger kan juist afhankelijk zijn van de status van het slachtoffer”, legt ze uit.

Uitmaken van een relatie kan gevaarlijk zijn

Het beëindigen van een relatie is vaak het gevaarlijkste moment. “Mijn zus werd om het leven gebracht op het moment dat zij de relatie wilde beëindigen. Zij wist niets van intieme terreur en koos voor de ‘fatsoenlijke’ manier, maar dat bleek levensgevaarlijk”, vertelt Godwaldt.

Ze adviseert daarom om altijd een veilige aanpak te kiezen, bijvoorbeeld met hulp van een professional of vanuit een veilige omgeving. “Zorg dat iemand bij de pleger is op het moment van uitmaken. Van tevoren een plan maken kan levens redden.”

Dit kunt u doen

Iedereen kan signalen van geweld herkennen en slachtoffers ondersteunen. “In onze maatschappij zien we relaties vaak als iets heel privés, maar het is volkomen normaal om iemand te vragen: voel jij je hier prettig bij? Is dit wat jij wilt?” Door ervaringen te delen met vrienden, familie of collega’s kunnen problemen sneller aan het licht komen.

Ook professionals spelen een belangrijke rol. “Het is belangrijk dat hulp toegankelijk is en dat mensen weten waar ze terechtkunnen. Scholing binnen organisaties en samenwerking tussen ketenpartners zijn essentieel, zodat slachtoffers een kring van ondersteuning hebben – sociaal, praktisch, fysiek en psychisch.”

Amsterdam zet zich in tegen femicide

Amsterdam sluit zich aan bij de landelijke aanpak tegen femicide en vertaalt die naar een regionale aanpak binnen Amsterdam-Amstelland. We willen de samenwerking tussen organisaties versterken en zorgen dat professionals en vrijwilligers beter worden toegerust om signalen te herkennen. Ook willen we nabestaanden beter ondersteunen.

“We moeten ons bewust zijn dat femicide bestaat, en dat er vaak een patroon van langdurige, intieme terreur aan voorafgaat”, zegt Godwaldt. “Ons systeem moet zo worden ingericht dat dit soort situaties steeds minder voorkomen. Daarbij moeten we het slachtoffer en eventuele kinderen nog meer centraal stellen.”

Meer weten of hulp nodig?

U staat er niet alleen voor. Er is altijd hulp beschikbaar.

Lees ook